Porozmawiajmy o...historii samurajów

Japonia zawdzięcza samurajom wszystko czymkolwiek jest. Byli nie tylko kwiatem narodu, lecz także jego korzeniami. Wszystkie dobre dary niebios przez nich dostały nam się w udziale – pisał Nitobe Inazo.

15 grudnia 1702 w Japonii, zgodnie z kodeksem bushido, śmierć poniosło 47 roninów. Wendeta bezpańskich samurajów na wysoko postawionym urzędniku stała się tematem wielu przedstawień tradycyjnego japońskiego teatru kabuki.

W dawnej Japonii początkowo mianem Samurajów określano wysokich dostojników cesarskich, którzy z czasem zaczęli również pełnić funkcję osobistej ochrony Cesarza. W okresie Heian (794-1185) wielcy właściciele ziemscy zaczęli przekazywać swoje ziemie pod opieką zarządców, a sami przenieśli się w pobliże pałacu cesarskiego w Kioto, gdyż tam toczyło się główne życie cesarstwa, rozwijała się kultura i nauka. Zarządcy z czasem otrzymywali wysokie stanowiska cesarskie, a wraz z nimi odpowiedzialność za powierzony dobytek. By bronić go przed rebeliami chłopskimi, bandami oraz zakusami sąsiadów, zaczęto tworzyć grupy wojowników, których celem była ochrona posiadłości ziemskich w odległych krańcach państwa.Z czasem każdy znaczący możnowładca posiadał własną armię, składającymi się z wojowników ślepo posłuszny swojemu panu – nazywano ich samurajami. Posługiwali się oni swoim kodeksem honorowym Bushido co tłumaczymy jako droga samuraja lub droga wojownika. Przez wieki kodeks przekazywany był ustnie, dopiero w XVII wieku jego zasady zostały spisane.

Kodeks określał 11 zasad, które obowiązywały samuraja:

1. Odwagę i wytrwałość, to jedne z najbardziej cenionych i docenianych cech samuraja.

2. Dobroć i współczucie, to szacunek dla przeciwnika

3. Prawość i sprawiedliwość, kierowanie się rozumem, nawet gdy jest to trudne

4. Uprzejmość, samuraj powinien być wzorowym obywatelem

5. Prawdę i prawdomówność

6. Samokontrolę i samodoskonalenie

7. Wierność, bezwzględne oddanie swojemu panu

8. Honor, życie wg obowiązującego kodeksu moralnego

9. Cześć dla przodków i tradycji

10. Śmierć na polu walki lub poprzez rytualne samobójstwo seppuku

11. Niezależność od pieniędzy

Młodzi chłopcy pragnący zostać samurajami, byli oddawanie do szkół gdzie uczono ich posłuszeństwa, odporności na ból i sztuk walki. Posługiwali się nie tylko mieczem, lecz również łukiem, włócznią i wachlarzem bojowym. Poznawali prawo i zasady taktyki (sztuki wojny). Jednak myli się ten, kto myśli, że byli to ślepi zabójcy. Samurajowie byli doskonale wykształcenie również w małą wojennych dziedzinach życia, jako nieliczni potrafili pisać i czytać, poznawali literaturę w tym poezję japońską i chińską. Uczyli się matematyki, retoryki, medycyny. Poznawali tajniki sztuki kaligrafii i …. parzenia herbaty.

Dwa miecze - Katana i wakizshi

Najważniejszym atrybutem samuraja były jego dwa miecze:  katana – długi, zakrzywiony oraz krótki – wakizashi. Noszenie kompletu czyli daisho było przywilejem samurajów.  Najważniejszy była katana, wykonana z niebywałą precyzją, z najlepszych żelaza, wielokrotnie przekuwanego, by osiągną najlepszy efekt twardości i elastyczności. Podczas całego procesu odprawiano wiele rytuałów zaczerpniętych z religii shinto.

Charakterystyczny wygląd

Samurajowie  wyróżniali się swoim wyglądem, a głównie charakterystyczną fryzurą. Włosy były upięte na czubku głowy w kok, którego nigdy nie ścinano. jego utrata stanowiła hańbę i mogła być powodem rytualnego samobójstwa seppuku.

Na co dzień samurajowie byli ubrani w kimona, natomiast do walki zakładali specjalne zbroje, zbudowane z metalowych płytek, pokrytych emalia oraz skóry. W przypadku bogatych samurajów, były to istny dzieła sztuki. Na głowę nakładli specjalne hełmy, często bardzo demoniczne.
Samurajowie byli elitą wśród mieszkańców Japonii, posiadali ogromne umiejętności, charakteryzowali się bezwzględnym posłuszeństwem wobec własnego pana,  pogardą śmierci i bólu. Wierność panu była najważniejszą z cech samuraja. Po jego śmierci samuraj stawał się roninem – wojownikiem bez pana i tracił swój status społeczny.

Upadek samurajów i nowa armia

Przez blisko 1000 lat samurajowie stanowili trzon armii japońskiej, wszystko zmieniło się w podczas rewolucji meiji. W 1871 roku na podstawie dekretu cesarskiego, samurajom odebrano wszystkie przywileje i stworzono armią na wzór amerykańskiej. Przez długi czas samurajowie nie chcieli pogodzić się z tą decyzją Cesarza. Podejmowali walki, by przywrócić swój poprzedni statut (możemy obejrzeć ten epizod w filmie „Ostatni Samuraj” z Tomem Cruzem, kręcony m in w kompleksie świątynnym Engoji).

Ostatecznie samurajowie przegrali wojnę o starą Japonię, rewolucja przyniosła ogromne zmiany w całym społeczeństwie, lecz najbardziej dotknęła ona samurajów. Ostatecznie zmuszono wojowników do poddania się, oddania katany, ścięcia włosów i życia wg europejskich wzorców. Japońska armia stała się armią w stylu zachodnim, z żołnierzami wywodzącymi się z różnych klas społecznych, również z chłopstwa.