Porozmawiajmy o...republikańskiej Francji

W 1792 r. Francja znalazła się w stanie wojny z Austrią i Prusami. Do wyczekiwanej wojny doszło wiosną 1792 r., a pretekstem do jej rozpoczęcia była sprawa wywodzących się z arystokracji emigrantów francuskich, którzy spiskowali z rządami państw ościennych. Wypowiedziana przez Francję wojna przyjęła dla niej niepomyślny obrót. Źle dowodzona i niekarna armia francuska cofała się na całej linii.

Atakujący Francję monarchowie austriacki i pruski podkreślali, że walczą w obronie króla Ludwika XVI, co automatycznie czyniło go w oczach społeczeństwa wrogiem wszystkich Francuzów. 10 sierpnia siedziba króla w Tuileries (czyt. tiilri) została zdobyta w krwawym szturmie przez tłum robotników i drobnomieszczaństwa. Król został osadzony w więzieniu, a władzę przejęła kierowana przez Jerzego Dantona Rada Wykonawcza. Przez Francję przeszła fala terroru, która dotknęła przede wszystkim rodziny emigrantów.

We wrześniu 1792 r. parlament francuski zniósł monarchię i ustanowił republikę. W styczniu 1793 r. Ludwik XVI został ścięty na gilotynie.

Terror jakobinów. Sytuacja republiki francuskiej po ścięciu Ludwika XVI pogorszyła się. Do wojny z Francją przystąpiły nowe państwa a w kraju zapanowały drożyzna i głód. W zagrożonej Francji w 1793 r.  władzę przejęli jakobini. Przywódcą jakobinów był Maksymilian Robespierre. Jakobini powołali specjalny sąd – Trybunał Rewolucyjny, który skazał na śmierć na gilotynie ponad 30 tys. Osób. Trybunał ferował wyroki śmierci bez żadnych zahamowań na podstawie tzw. prawa o podejrzanych. Każdy obywatel powinien legitymować się aktualnym świadectwem pozytywnego stosunku do republiki. W kręgu podejrzanych z definicji znaleźli się nie zaprzysiężeni księża, szlachta i rodziny emigrantów. Okres rządów jakobinów nazywany jest Wielkim Terrorem. Niepohamowany terror i akcja dechrystianizacyjna doprowadziły do rozłamu wśród samych jakobinów. Na czele stronnictwa domagającego się odejścia od polityki terroru stał Danton, a zwolennikom kontynuowania dotychczasowej polityki przewodził Robespierre. Krwawe rządy jakobinów zostały obalone w lipcu 1794 r. a przywódca jakobinów wraz z Robespierre'em zostali skazani na śmierć.

Rządy dyrektoriatu w 1795 r. została uchwalona nowa konstytucja. Władzę wykonawczą sprawował pięcioosobowy dyrektoriat. Prawo głosowania przysługiwało wszystkim obywatelom płacącym podatek. Prawo do piastowania urzędów mieli tylko zamożni obywatele. Nowa konstytucja zachowana większość praw z 1789 r. i umocniła pozycję polityczną burżuazji.